Hiện nay, trên địa bàn Thành phố Vinh có 17 CLB dân ca hoạt động thường xuyên, hiệu quả. Các tiết mục, chương trình văn nghệ của các CLB trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của mỗi người dân thành phố. Tuy nhiên, để dân ca lan tỏa không chỉ trong cộng đồng, mà còn hấp dẫn khách du lịch khi tới Vinh, đang là mục đích mà thành phố hướng tới.
Sau khi Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, những người yêu dân ca ví, giặm của Thành phố Vinh nói riêng, những người con xứ Nghệ nói chung rất phấn khởi, tự hào, nhất là những hội viên đang sinh hoạt trong Câu lạc bộ Dân ca phường Trung Đô – một trong những câu lạc bộ được đánh giá hiệu quả nhất của TP. Vinh. Bà Bích Tuyển – Chủ nhiệm CLB Dân ca phường Trung Đô, từng là diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 4. Bà yêu dân ca từ nhỏ, chính những làn điệu dân ca mộc mạc, giản dị, thân thương đã “kéo” người con gái Quảng Trị về làm dâu xứ Nghệ. Sau khi về hưu, sinh hoạt tại địa phương, trong những lần tham gia văn nghệ của phường, bà thường góp vui bằng những làn điệu, câu hát dân ca đằm thắm ấy. Sau khi phường có chủ trương thành lập CLB Dân ca, bà Bích Tuyển đã được bầu làm Chủ nhiệm CLB Dân ca của phường.
Một buổi luyện tập của CLB Dân ca phường Trung Đô (TP.Vinh).
Ảnh: Từ Hoa LamCLB Dân ca phường Trung Đô được thành lập đầu năm 2014, thu hút 50 hội viên tham gia, nhiều tuổi nhất là cụ Hồ Xuân Hùng (75 tuổi), ít tuổi nhất là chị Nguyễn Thị Anh Thảo, sinh năm 1981 hiện đang là giáo viên Trường Tiểu học Trung Đô. Mỗi tháng CLB tổ chức sinh hoạt một lần tại Nhà Văn hóa phường, ngoài ôn luyện, tập dượt những làn điệu dân ca mới, tổ chức sáng tác tự biên, tự diễn, còn giúp cho hội viên gần gũi với nhau hơn, động viên nhau vượt qua những buồn vui trong cuộc sống. Điều đáng ghi nhận ở CLB Dân ca phường Trung Đô là tuy mới thành lập, nhưng trong các hội diễn, Liên hoan Tiếng hát Làng Sen do thành phố tổ chức, CLB luôn dẫn đầu. Tuy nhiên, ngoài khó khăn về kinh phí, cái mà CLB cần là việc truyền dạy các làn điệu dân ca cổ; tập huấn cách sáng tác các làn điệu mới; được cung cấp những tập sách nhạc, những đĩa VCD về Dân ca xứ Nghệ.
Trăn trở của bà Bích Tuyển cũng là trăn trở chung của các CLB dân ca trên địa bàn Thành phố Vinh. CLB Dân ca phường Vinh Tân được thành lập tháng 4/2010, đến nay đã thu hút hơn 100 hội viên tham gia. Từ ngày thành lập đến nay, CLB không chỉ phục vụ các sự kiện của phường mà còn tham gia biểu diễn các chương trình do thành phố và tỉnh tổ chức và đạt thành tích cao. Ngoài ra, CLB còn thường xuyên sưu tầm, sáng tác, xây dựng các chương trình gắn với phát huy truyền thống của quê hương như các điệu hát ru, hát xẩm, hát đồng dao, hát sắc bùa, hát cầu đồng, tế lễ, hát báo ân, ngâm thơ, lẩy Kiều, hát ca trù.
Các chương trình nghệ thuật mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc được tập luyện dàn dựng thường xuyên phục vụ các chương trình, các ngày lễ lớn do phường, thành phố tổ chức. Những lời ca, tiếng hát của CLB đã trở nên quen thuộc và không thể thiếu mỗi khi phường có sự kiện diễn ra. Tuy nhiên, CLB hiện đang hoạt động mang tính chất thời vụ, việc sáng tác làn điệu mới gặp nhiều khó khăn do đội ngũ sáng tác không nhiều. CLB rất cần được bổ sung kiến thức, bổ sung thêm những làn điệu mới, làn điệu cổ, có như vậy các buổi sinh hoạt mới phong phú, hấp dẫn, lôi cuốn lớp trẻ cùng tham gia.
Ông Nguyễn Quang Vinh – Giám đốc Trung tâm VH-TT&DL Thành phố Vinh cho biết: Những năm gần đây, Trung tâm đã hướng dẫn cụ thể các phường, xã trên địa bàn thành phố thành lập các CLB dân ca ví, giặm với mong muốn đó sẽ là nơi giao lưu, gặp gỡ của những hội viên yêu dân ca, cũng là nơi để lớp người đi trước truyền dạy cho thế hệ trẻ những câu hát dân ca mộc mạc, thân thương, hồn cốt của người dân xứ Nghệ. Bên cạnh đưa dân ca vào trường học thì việc duy trì sinh hoạt các CLB dân ca đang là hướng đi có tính lâu dài, bền vững nhất để bảo tồn, phát huy dân ca trong cộng đồng dân cư. Thời gian tới, Trung tâm VHTT thành phố sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND thành phố cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các CLB; Tổ chức định kỳ mời các nghệ sỹ của Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca xứ Nghệ về truyền dạy các làn điệu dân ca, đồng thời cấp phát đĩa VCD về dân ca cho các CLB.
Hiện trên địa bàn thành phố có 2 lễ hội chính trong năm: Lễ hội Đền Hồng Sơn và Lễ hội Đền Quang Trung. Để làm phong phú hơn các hoạt động phần lễ, trong năm 2015, chúng tôi sẽ tổ chức giao lưu hát dân ca ví, giặm giữa các CLB trên địa bàn thành phố với một số CLB dân ca của huyện Nam Đàn, Thị xã Cửa Lò – đây có thể coi là điểm nhấn trong chuỗi các hoạt động liên kết du lịch 3 vùng Nam Đàn – TP. Vinh – Thị xã Cửa Lò. Ngoài ra, tại các điểm di tích như đền Hồng Sơn, đền Quang Trung, chúng tôi sẽ thành lập đội biểu diễn dân ca ví, giặm phục vụ khách du lịch khi khách có nhu cầu.
Với hướng đi như vậy, hy vọng Thành phố Vinh sẽ là địa phương đầu tiên khởi động chương trình đưa dân ca đến với du khách qua hoạt động lễ hội, qua phục vụ tại các điểm di tích tiêu biểu…Và không những TP. Vinh, mà nhiều địa phương khác trong tỉnh cũng cần có những cách làm hay, phù hợp để dân ca mãi mãi trường tồn trong lòng mỗi người dân.
Sau khi Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, những người yêu dân ca ví, giặm của Thành phố Vinh nói riêng, những người con xứ Nghệ nói chung rất phấn khởi, tự hào, nhất là những hội viên đang sinh hoạt trong Câu lạc bộ Dân ca phường Trung Đô – một trong những câu lạc bộ được đánh giá hiệu quả nhất của TP. Vinh. Bà Bích Tuyển – Chủ nhiệm CLB Dân ca phường Trung Đô, từng là diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 4. Bà yêu dân ca từ nhỏ, chính những làn điệu dân ca mộc mạc, giản dị, thân thương đã “kéo” người con gái Quảng Trị về làm dâu xứ Nghệ. Sau khi về hưu, sinh hoạt tại địa phương, trong những lần tham gia văn nghệ của phường, bà thường góp vui bằng những làn điệu, câu hát dân ca đằm thắm ấy. Sau khi phường có chủ trương thành lập CLB Dân ca, bà Bích Tuyển đã được bầu làm Chủ nhiệm CLB Dân ca của phường.
Một buổi luyện tập của CLB Dân ca phường Trung Đô (TP.Vinh).
Ảnh: Từ Hoa Lam
Trăn trở của bà Bích Tuyển cũng là trăn trở chung của các CLB dân ca trên địa bàn Thành phố Vinh. CLB Dân ca phường Vinh Tân được thành lập tháng 4/2010, đến nay đã thu hút hơn 100 hội viên tham gia. Từ ngày thành lập đến nay, CLB không chỉ phục vụ các sự kiện của phường mà còn tham gia biểu diễn các chương trình do thành phố và tỉnh tổ chức và đạt thành tích cao. Ngoài ra, CLB còn thường xuyên sưu tầm, sáng tác, xây dựng các chương trình gắn với phát huy truyền thống của quê hương như các điệu hát ru, hát xẩm, hát đồng dao, hát sắc bùa, hát cầu đồng, tế lễ, hát báo ân, ngâm thơ, lẩy Kiều, hát ca trù.
Các chương trình nghệ thuật mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc được tập luyện dàn dựng thường xuyên phục vụ các chương trình, các ngày lễ lớn do phường, thành phố tổ chức. Những lời ca, tiếng hát của CLB đã trở nên quen thuộc và không thể thiếu mỗi khi phường có sự kiện diễn ra. Tuy nhiên, CLB hiện đang hoạt động mang tính chất thời vụ, việc sáng tác làn điệu mới gặp nhiều khó khăn do đội ngũ sáng tác không nhiều. CLB rất cần được bổ sung kiến thức, bổ sung thêm những làn điệu mới, làn điệu cổ, có như vậy các buổi sinh hoạt mới phong phú, hấp dẫn, lôi cuốn lớp trẻ cùng tham gia.
Ông Nguyễn Quang Vinh – Giám đốc Trung tâm VH-TT&DL Thành phố Vinh cho biết: Những năm gần đây, Trung tâm đã hướng dẫn cụ thể các phường, xã trên địa bàn thành phố thành lập các CLB dân ca ví, giặm với mong muốn đó sẽ là nơi giao lưu, gặp gỡ của những hội viên yêu dân ca, cũng là nơi để lớp người đi trước truyền dạy cho thế hệ trẻ những câu hát dân ca mộc mạc, thân thương, hồn cốt của người dân xứ Nghệ. Bên cạnh đưa dân ca vào trường học thì việc duy trì sinh hoạt các CLB dân ca đang là hướng đi có tính lâu dài, bền vững nhất để bảo tồn, phát huy dân ca trong cộng đồng dân cư. Thời gian tới, Trung tâm VHTT thành phố sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND thành phố cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các CLB; Tổ chức định kỳ mời các nghệ sỹ của Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca xứ Nghệ về truyền dạy các làn điệu dân ca, đồng thời cấp phát đĩa VCD về dân ca cho các CLB.
Hiện trên địa bàn thành phố có 2 lễ hội chính trong năm: Lễ hội Đền Hồng Sơn và Lễ hội Đền Quang Trung. Để làm phong phú hơn các hoạt động phần lễ, trong năm 2015, chúng tôi sẽ tổ chức giao lưu hát dân ca ví, giặm giữa các CLB trên địa bàn thành phố với một số CLB dân ca của huyện Nam Đàn, Thị xã Cửa Lò – đây có thể coi là điểm nhấn trong chuỗi các hoạt động liên kết du lịch 3 vùng Nam Đàn – TP. Vinh – Thị xã Cửa Lò. Ngoài ra, tại các điểm di tích như đền Hồng Sơn, đền Quang Trung, chúng tôi sẽ thành lập đội biểu diễn dân ca ví, giặm phục vụ khách du lịch khi khách có nhu cầu.
Với hướng đi như vậy, hy vọng Thành phố Vinh sẽ là địa phương đầu tiên khởi động chương trình đưa dân ca đến với du khách qua hoạt động lễ hội, qua phục vụ tại các điểm di tích tiêu biểu…Và không những TP. Vinh, mà nhiều địa phương khác trong tỉnh cũng cần có những cách làm hay, phù hợp để dân ca mãi mãi trường tồn trong lòng mỗi người dân.
Theo Ngheantourism